استاد حوزه: با وجود موافقت رهبری فعالیت استقلالی بانوان مجتهده پذیرفته نمی‌شود
تاریخ انتشار: ۲۳ مرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۴۵۷۵۵۲
مبلغ نوشت: زهره صفاتی با اشاره به دلایل عدم توفیق در حل مسائل حوزه زنان از منظر فقهی گفت: معمولا تغییر موضوعات حوزه زنان پذیرفته نمی‌شود و لذا در ساحت موضوع‌شناسی متناسب نیازمند دقت و توجه بیشتر هستیم. وی میگوید در سال‌های «فرزند کمتر، زندگی بهتر» که همه مراجع قم با بستن لوله زنان موافقت داشتند، تنها مجتهدی بودم که مخالفت کردم.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
«تا اواخر قرن اخیر، زنان به‌طور کلی از مناصب اسقفی و روحانیت در کلیسا‌های مسیحی مستثنی بودند و راهبگی وضعیتی بود که می‌بایست نقش و جایگاه خود را در آن تعریف می‌کردند. ما تقریبا هیچ زنی را در دیانت مسیح و یهود نداریم که به بالاترین مقام دانش دینی دست یافته باشد درحالی‌که بالاترین مقام دانشی در اسلام یعنی اجتهاد، فراجنسیتی است، اگرچه به دلیل رویکرد‌های جاری دستیابی زنان به آن سخت است…»
این بخشی از متن مقاله «وضعیت دانشی زنان مذهبی در ادیان توحیدی» است که در مسیر تهران‌ـ‌قم مطالعه می‌کنم. به دعوت دستیار رئیس‌جمهور در پیگیری حقوق شهروندی و آزادی‌های اجتماعی، سکینه‌سادات پاد، عازم دیدار تنها بانوان مجتهده جهان تشیع هستیم. دیدار ما با بانوان مجتهده اگرچه ذیل طرح «بررسی روند و اقدامات شورای فقهی زنان» تعریف می‌شود، ولی آشنایی با این سرمایه‌های دینی و علمی شوق‌انگیز و پرسش‌انگیز است.
پرسش‌انگیز از آن‌جهت که چرا ساختار سیاسی و اجتماعی ما در امکان استفاده از ظرفیت حضور و بروز این سرمایه‌های دانشی نحیف و کم‌توان است؟ اصولا با این متولیان متعدد شکل‌گیری شورای فقهی زنان مانند شورای فرهنگی اجتماعی زنان، معاونت زنان وخانواده ریاست‌جمهوری و فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی چرا همچنان با عدم موضوع‌شناسی، مصلحت‌شناسی یا عدم کفایت مطالعات فقهی در مسائل زنان مواجهیم و موفق نبوده‌ایم از این ظرفیت برای نظریه‌پردازی فقهی و دینی جهت حل معضلات کنونی زنان و خانواده استفاده کنیم؟!
کأنه بانوان مجتهده گذشته، چون مرحومه بانو امین و بانو همایونی و بانوان مجتهدی، چون زهره صفاتی و معصومه گلگیری نقش‌شان در میراث شیعی آن است که با حضورشان صرفا از حیث رویکرد‌های فراجنسیتی اسلام بر خود ببالیم و همچنان کرسی‌های نظریه‌پردازی، عمل‌گرایی و سیاستگذاری در حیرت از عدم حضورشان، متعلق به آقایان باشد.
در مسیر بحثی در گرفت پیرامون اینکه مجتهدان زن، با چه عناوین و القابی مخاطب قرار می‌گیرند، مثلا برای آقایان حوزوی عناوینی مانند حجت‌الاسلام، ثقه‌الاسلام و آیت‌الله و… استعمال می‌شود، برای بانوان حوزوی چطور؟!
از بس هیچ واژه درخوری نیافتیم دست به دامان اجازه‌نامه‌های نقل روایت یا اجتهاد مرحومه بانو امین شدیم تا خطابات علما در مورد ایشان را کنکاش کنیم جالب اینکه آیت‌الله اصطهباناتی ایشان را «حجت زنان زمان» توصیف می‌دانند و توصیف متفاوت از اطلاق عنوانی ناشی از مراتب دانشی است.
همین‌که نهاد دانش دینی ما هیچ اطلاقی برای نام‌گذاری عناوین و مراتب جایگاهی بانوان حوزوی جز واژگانی محاسباتی مانند سطح سه و چهار و پنج و… در ساختار سازمانی خود ندارد نشان می‌دهد جایگاه بانوان حوزوی در ساختار حوزوی ما نهادینه نشده و همچنان در حاشیه است؛ چراکه عناوین و کلمات نشانه‌هایی از یک نظام معنایی شکل‌گرفته در بستر اجتماعی را می‌دهند.
دکتر بدره هوشمندانه پیشنهاد دادند با توجه به تأنیث واژه آیت، عنوان آیت‌الله می‌بایست در موضع حق خود خطاب به بانوان مجتهده به کار رود اگر چه به تعبیر صائب.
جامه آزادگی چالاک باشد سرو را
جیب و دامن فارغ از خاشاک باشد سرو را
و البته بانوان مجتهده و حوزوی نیازمند عناوین و القاب نیستند بلکه این نهاد دانشی و هویتی ماست که برای تنظیم، تثبیت و تشریح خویش نیازمند مخاطب قرار دادن این بانوان با عبارت‌هایی منضبط و دقیق است.
صبح بود که به دیدار زهره صفاتی رفتیم. پاد در دیدار او گفت: «غفلت از ظرفیت بانوان مجتهده هم توسط ساختار‌های حاکمیتی و هم توسط دستگاه سازمانی حوزه در حقیقت موجب تشدید مسائل و معضلات حوزه زنان و خانواده شده است و حل نشدن مسائل نشان داده است که حضور بانوان مجتهده در عرصه تصمیم‌ساز امری ناگزیر ضروری است.»
اینکه در چهارچوب فقه بتوانی اعتماد فق‌ها و مراجع محتاطی، چون آیت‌الله صافی را مبنی‌بر اجازه روایت دریافت کنی و همچنان با وجود جنسیت و فضای مردانه و سختگیر دروس عالی حوزه‌های علمیه بدون خروج از ساختار موفق به کسب بالاترین درجات علمی شوی اتفاق کم‌نظیری است که متاسفانه به قدر کافی فهمیده نشده است.
صفاتی توضیح داد در سال‌های «فرزند کمتر، زندگی بهتر» که همه مراجع قم با بستن لوله زنان موافقت داشتند، پس از تحقیق به دلیل موضوع‌شناسی‌ای که حاصل شد و رسیدن به این نتیجه که عملی بی‌بازگشت است تنها مجتهدی بودم که مخالفت کردم؛ و چه عبرت‌انگیز که زمان نشان داد ورود بانوان مجتهده احکام و مسائل زنان را در وجهی همه‌جانبه‌تر و دقیق‌تر مطرح می‌سازد…
جالب اینکه صفاتی برای نگارش کتاب «طهاره‌النساء فی احکام الدماء» چندین سال در کلاس‌های علوم پزشکی دانشگاه شرکت و با اساتید مختلف پزشکی مباحثه و گفتگو کرده تا آگاهی کاملی در موضوع‌شناسی و فیزیولوژی زنانه کسب کند و نهایتا پس از ۱۰ سال مطالعه و پژوهش این کتاب نگارش یافت که منجر به تعدیل و تغییر برخی احکام فقهی و فتاوای مراجع در حوزه مسائل زنان شد.
عصبیت در اندیشه ابن خلدون، مفهومی محوری به معنای احساس گروهی یا انسجام اجتماعی است با تاکید بر سازگاری، آگاهی جمعی و احساس هدف مشترک که اگرچه دال مرکزی گفتمان اجتماعی پیشااسلام است، ولی توسط مسلمانان به بهترین وجه و در راستای رویکرد‌های دینی بازتولید شد به نحوی که توانست مدینه نبوی و جامعه اسلامی را شکل دهد. خانم صفاتی نشان دادند که تاکید بر ورود جنسیتی به ساحت مباحث دانشی دین، همانند عصبیت ابن‌خلدونی می‌تواند در عین تحفظ بر ارزش‌ها و چهارچوب‌های فقه جواهری، پیشرو و ضروری باشد.
بانوی فاضله و مجتهده، زهره صفاتی در مواجهه با پرسش ما درخصوص راهبرد‌های مبتنی‌بر عقلانیت سیاستگذاری برای استفاده از ظرفیت زنان مجتهده از فشار‌های درون و بیرون از حوزه گفت و اینکه بانوان حوزوی به تکلیف خود درخصوص نظریه‌پردازی و رسیدن به دستاورد‌های علمی متناسب عمل کرده‌اند و نمی‌توان در وضعیتی که اصولا ساحت حوزه‌های علمیه خواهران صرفا آموزشی بسته شده و حتی مجوز سطح پنج و اجتهاد بانوان توسط ساختار همچنان در هاله‌ای از ابهام است و آنان در هیچ‌کجای سیاستگذاری دیده نشده، از آنان بیش از مجاهدت علمی، انتظاری داشت. وظیفه ما تولید دانش است که در این سطح موفق شدیم حتی اعتماد مراجع در مرتبه اجتهادی که کار بسیار سختی است را جلب کنیم.
او دلایل عدم توفیق در حل مسائل حوزه زنان از منظر فقهی و نظریه‌پردازی را در عین تحفظ بر فقه‌جواهری هم در حوزه دانشی و هم در حوزه ساختاری ارزیابی و مطرح کرد معمولا تغییر موضوعات حوزه زنان پذیرفته نمی‌شود و لذا در ساحت موضوع‌شناسی متناسب نیازمند دقت و توجه بیشتر هستیم. در حوزه ساختاری نیز با وجود همراهی و موافقت رهبری، متاسفانه فعالیت استقلالی بانوان مجتهده پذیرفته نمی‌شود. میزان سادگی و عدم تجهیز مناسب و نیمه‌ساز بودن موسسه فقهی ایشان نیز شاهد صادقی بود بر مدعای ایشان.
غفلت از ظرفیت بانوان مجتهده به مثابه میراث عظیم معنوی و دانشی جهان اسلام در شرایطی که نظام با پرسش‌های سنگینی در حوزه مسائل زنان و خانواده مواجه است هم در وجه نظریه‌پردازی و سیاستگذاری و هم در وجه ساختاری و استفاده از ظرفیت این بانوان در مناصب تصمیم‌سازی، چون شورای نگهبان، شورای عالی انقلاب فرهنگی و مجمع تشخیص مصلحت عجیب و نگران‌کننده است.
در دیدار عصر به محضر بانوی مجتهده و فاضله معصومه گُلگیری رسیدیم و جالب اینکه هر دو بانوی مجتهده بر توجه مسئولان به رفع مسائل و مشکلات اقتصادی و توجه ویژه به قشر متدین و انقلابی که پشتیبان اصلی نظام هستند تاکید داشتند.
او در پرسش از نسبت فقه زنان با حل معضلات کنونی به توصیه‌های اخلاقی ارجاع داده و تاکید داشت حُکم را با حِکمتش برای مردم تبیین کنیم و چقدر این اندرز‌های حکیمانه هم از جهت تهذیب فردی و هم از حیث تهذیب ساختاری و فرهنگی ضروری و مغتنم است.
به نظر می‌رسد هرچقدر صفاتی کنشگری بیشتری برای دانش فقه در حل معضلات اجتماعی و سیاستگذاری حوزه زنان قائل است، گُلگیری این نقش را به دانش اخلاق و کلام می‌دهد، همچنین به دلیل اینکه صفاتی پیوند بیشتری با فضا و مسائل بیرونی حوزه‌های علمیه خواهران دارد توانسته اثرگذاری بیشتری بر ساختار‌ها و فعالیت‌های غیرحوزوی داشته باشد و از همه مهم‌تر شناسنامه اجتهادی خویش را به موضوعات و مسائل زنان در وضعیت کنونی پیوند دهد.
نهاد حوزه‌های علمیه خواهران، اگرچه نهادی پساانقلابی است و رشد کمی‌وکیفی قابل‌توجهی داشته، لکن همچنان اثرگذاری آن و نسبتش با ساحت سیاستگذاری مغفول است.
ما به گفتگو و تحرک بیشتر حوزه‌های علمیه خواهران با عرصه سیاست و مدیریت کشور نیازمندیم و توجه پاد، دستیار رئیس‌جمهور به «نهاد اجتهاد زنانه» به‌عنوان جایگاهی مولد و رافع مشکلات کنونی حوزه زنان و خانواده پیشرو و ستودنی است و همچنان پرسش از غیبت این نهاد چه در ساحت فقه و اخلاق اجتماعی و چه در موضع سیاستگذاری پابرجاست.
اکنون که نظام اسلامی ما هزینه‌های بسیاری در مسائل حوزه زنان داده، وقت آن است که تعارف را کنار نهاده و با ضمایر مشخص سوال شود چرا برخی ساختار‌های متولی حوزوی مانند پژوهشکده زن و خانواده نتوانسته‌اند پیوندی شایسته با نهاد اجتهاد زنانه برای حل معضلات سامان دهند و چرا همچنان درگیر بدیهیاتی، چون «عزلت‌نشینی مدیریتی نهادهای حوزوی زنان» هستیم و مدیریت و سیاستگذاری این نهادها همچنان مردسالارانه و در دست مردان است که به تعبیر حافظ.
گوی توفیق و کرامت در میان افکنده‌اند
کس به میدان درنمی‌آید سواران را چه شد؟
منبع: فرارو
کلیدواژه: حوزه علمیه قیمت طلا و ارز قیمت موبایل حوزه های علمیه خواهران پذیرفته نمی شود زنان و خانواده بانوان مجتهده بانوان حوزوی نظریه پردازی موضوع شناسی مسائل زنان حل معضلات حوزه زنان آیت الله
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۴۵۷۵۵۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
بزرگترین حامی حقوق زن اسلام است
متن پیام آیت‌الله حسین نوی همدانی به اختتامیه همایش ملی «هویت عصری زنان در آئینه قرآن و حدیث» به این شرح است:
بسم الله الرحمن الرحیم الحمدلله رب العالمین و الصلاه و السلام علی سیدنا و نبینا ابی القاسم المصطفی محمد و علی اهل بیته الطیبین الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین.
موضوع «جایگاه و موقعیت بانوان» از دیرباز مورد گفتمان اندیشمندان و صاحب نظران بوده و نویسندگان و نظریه پردازان در این زمین دیدگاه‌های گوناگونی ارائه داده و هر یک از آنان برداشت و تحلیلی داشته و طبق جهان بینی خود آن را ابراز داشته‌اند؛ که این موضوع مطالعه تاریخ اقوام و ملل روشن‌تر می‌شود.
در این میان مکتب حیات بخش اسلام که کامل‌ترین ادیان است با توجه به نظر واقع بینانه به انسان و وظایف و تکالیف او، موقعیت بانوان را به نحو اصولی مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و با عنایت به ساختار زنان به تبیین حقوق آنها پرداخته است که با نگرش دقیق و خالی از اغراض باید گفت: در هیچ مکتب و گرایشی اینگونه حریم و حقوق زنان مورد حمایت قرار نگرفته و شأن و منزلت آنان مصونیت پیدا نکرده است.
مگر نه این است که پیش از ظهور اسلام با زنان در همه نقاط جهان به بدترین نوع برخورد می‌شده و از کمترین حقوق اجتماعی محرومشان داشته بودند.
که در آن فضای مسموم حضرت رسول اکرم (ص) رفعت مقام و شأن بالای بانوان را با کمال صراحت اعلام و قوانینی بر اساس فطرت انسان مقرر داشت.
و مگر نه این است که با استقبال از حضور زنان در عرصه‌های جهادی و آموزشی و پرورشی و اجتماعی سال‌های نخستین ظهور اسلام به عصر طلایی تبدیل شد و بر تارک جبین تاریخ اسلام درخشید.
انسانی در میان دو دیوار بلند تحجر و تمدن کاذب. محبوسی در اعماق دو زندان: زندان جاهلیت و زندان بردگی مدرن. اسیر دو کمند: کمند اوهام و خرافات و کمند تهمت و افترات. مقهور دو فرهنگ، فرهنگ جاهلی و فرهنگ کلمات فریبنده به نام آزادی و به عنوان علم و تمدن و تساوی حقوق. بالاخره فریادگری بدون فریادرس! و مجرمی بدون ارتکاب جرم، مظلومی به ظلم مضاعف و محروم از حقوق زندگی صحیح.
در روزگاری که در تمام فرهنگ‌های اقوام و ملل جهان «زن» به عنوان یک «موجود پست» و «طفیلی» و انسان درجه دوم مطرح بود و تلخی و محرومیت بر همه ابعاد و زندگی او چه سیاسی، چه فرهنگی و چه اقتصادی سایه افکنده و مورد بدبینی‌ها و آماج تهمت‌ها بود و از هیچ روزنه‌ای بر افق زندگی او روشنایی نمی‌تابید، و همه درها بر روی او بسته بود، خورشید اسلام طلوع کرد و افق زندگی او را از کران تا کران روشن نمود و ندای عطوفت آمیز پیغمبر رحمت، حضرت محمد (ص) روح نشاط و امید در کالبد او دمید و راه ترقی و تکامل را به روی او از همه جهت باز کرد.
حضرتش موقعیت مهم «زن» در اجتماع بشری و جایگاه بلند او و شایستگی‌ها و استعدادهای فراوانی را که دست آفرینش در وجود این موجود بدیع قرار داده است را گوش زد کرد و آیه‌هایی از قرآن مجید را در رابطه با معرفی مقام مهم زن و ارزش والای او برای مردم بیان نمود. «زن» را به عنوان اینکه مانند مرد یک انسان کامل است و شایسته همه کمالات و کرامت‌های انسانی است و شایستگی خلیفه الهی بودن را دارد معرفی کرد.
«من عمل صالحا من ذکر أو انثی و هو مؤمن فلنحیینه حیاة طیبة ولنجزینهم اجرهم بأحسن ما کانوا یعملون»
«ان المسلمین و المسلمات و المومنین والمومنات والقانتین والقانتات والصادقین والصادقات و الصابرین و الصابرات والخاشعین والخاشعات و المتصدقین و المتصدقات والصائمات والحافظین فروجهم والحافظات والذاکرین الله کثیرا و الذاکرات أعد الله لهم مغفرة و اجرا عظیما»
این نمونه‌ای از آیات قرآن در عظمت زنان است و بر همین اساس همانطور که نمونه‌ای از مردان برای الگوسازی ذکر نمود، از زنان شایسته یز به عنوان الگو معرفی می‌شود:
«ضرب الله مثلاً للذین کفروا امرأت نوح و امرأت لوط کانتا تحت عبدین من عبادنا صالحین فخانتاهما فلهم یغنیا عنهما من الله شیئا و قیل ادخلا النار مع الداخلین و ضرب الله مثلاً للذین آمنوا امرأت فرعون إذ قالت رب ابن لی عندک بیتا فی الجنه و نجنی من فرعون و عمله و نجنی من القوم الظالمین و مریم ابنت عمران التی احصنت فرج‌ها فنفخنا فیه من روحنا و صدقت بکلمات رب‌ها و کتبه و کانت من القانتین»
و در روایات ما نیز احادیث مختلف و متواتر درباره حقوق و جایگاه بانوان ذکر شده است که توصیه می‌شود به کتب حدیثی ما مراجعه کرده و با در نظر گرفتن سند احادیث بعضی از مطالب جعلی که با قرآن کریم مطابقت ندارد را استثنا نمود.
امروز نیز دنیای کفر با متهم ساختن اسلام نسبت به حقوق زن آنچه را که خود در عمل انجام می‌دهد به دین مقدس ما نسبت می‌دهد در حالی که با این عمل می‌خواهد پرده سیاه بر حقایق و موقعیت زن در اسلام بپوشاند و عمل ننگین خود را نسبت به بانوان توجیه نماید، اما باید با صدای رسا و بلند اعلام کرد که این دین بزرگترین حامی حقوق زن می‌باشد.
در پایان از همه حاضرین، خصوصاً از برگزارکنندگان این جلسه محترم و به ویژه نماینده معظم ولی فقیه آیت الله آقای نور مفیدی کمال سپاس و تشکر را دارم و و توفیق همگان را از خداوند متعال خواستارم و ملتمس دعای خیر می‌باشم.
باشگاه خبرنگاران جوان قم قم
افزایش ۳۵ درصدی حقوق بازنشستگان حداقل بگیر/کمترین حقوق آن ها ۱۰ میلیون تومان می شود